It-teħid tal-kampjuni jista’ jsir għal għadd ta’ skopijiet, inkluż:
- il-klassifika tariffarja,
- id-determinazzjoni tal-oriġini;
- il-kalkolu tad-dazji tas-sisa;
- l-istabbiliment tal-preżenza ta’ markaturi fil-fjuwils likwidi;
- id-determinazzjoni tal-kontenut ta' denaturanti f'xorb spirituż u alkoħoliku;
- l-identifikazzjoni ta’ narkotiċi u sustanzi psikoattivi oħrajn;
- il-kontroll ta' oġġetti u teknoloġiji li jaqgħu taħt projbizzjoni internazzjonali u miżuri ta' restrizzjoni;
- is-sigurtà tal-konsumaturi;
- il-protezzjoni tal-ambjent:
Il-kontroll doganali huwa neċessarju għall-prevenzjoni tal-esportazzjoni ta' skart perikoluż u/jew illegali lejn pajjiżi terzi. F'xi każijiet huma neċessarji t-teħid tal-kampjuni u l-analiżi tal-iskart.
Il-kampjuni jistgħu jintbagħtu f’laboratorju għall-analiżi jew jiġu ttestjati immedjatament permezz ta’ laboratorju mobbli jew test fuq il-post permezz ta' dijanjostiċi mobbli.
Il-metodu ta’ teħid tal-kampjuni jiddependi minn:
- l-iskop tat-teħid tal-kampjuni;
- it-tip ta’ oġġetti jew komodità;
- l-uniformità tal-oġġetti jew tal-komodità;
- id-daqs tal-kunsinna tal-oġġetti jew tal-komodità.
Kampjun għandu jirrappreżenta l-lott jew il-kunsinna sħaħ.
Għall-finijiet doganali l-kampjuni rappreżentattivi għandhom jittieħdu b'konformità mal-Kodiċi Doganali tal-Unjoni jew dispożizzjonijiet doganali addizzjonali fis-seħħ (fejn tkun eżaminata, jew jittieħdu kampjuni, ta’ parti biss mill-oġġetti koperti minn dikjarazzjoni doganali, ir-riżultati tal-eżami parzjali, jew tal-analiżi jew tal-eżami tal-kampjuni, għandhom jitqiesu li japplikaw għall-oġġetti kollha koperti mill-istess dikjarazzjoni: ara l-
Kodiċi Doganali tal-Unjoni., l-Artikolu 190).
Għall-finijiet tas-sisa, il-kampjuni għall-eżami għandhom jittieħdu skont ir-rakkomandazzjonijiet mogħtija fit-taqsima ‘
Proċeduri ta’ teħid tal-kampjuni’ jew fl-iskedi
tal-proċedura tat-teħid tal-kampjuni speċifiċi. Ir-rakkomandazzjonijiet mogħtija għall-finijiet tas-sisa ġeneralment jistgħu jkunu segwiti għal kampjuni meħuda għal skopijiet oħrajn, sakemm ma jeżistux regoli oħrajn.
Għall-parti l-kbira tal-komoditajiet ma hemmx regolamenti speċifiċi għat-teħid tal-kampjuni. Dawn ir-regolamenti jeżistu għal ċerti komoditajiet: fejn dan huwa l-każ, dawk ir-regolamenti għandhom jieħdu preċedenza fuq ir-regoli ġenerali f’din il-gwida.
Lott
omoġenju huwa komodità li l-kompożizzjoni jew il-karatteristiċi fiżiċi tal-oġġetti tagħha hija uniformi fil-prodott kollu. Eżempji ta' prodotti omoġenji huma soluzzjonijiet trasparenti jew likwidi oħrajn mingħajr partiċelli sospiżi, trabijiet jew granuli b'partiċelli u kulur indaqs, u laned, mimlijin bi prodott veġetali speċifiku, li jkollhom kollha l-istess numru tal-produzzjoni. F'dawn il-każijiet ma jimpurtax fejn jittieħed kampjun u dan jista' jittieħed minn post konvenjenti. Il-problema hija li mhux dejjem ikun ċar li lott mhux omoġenju.
Pereżempju tanker mimli biż-żejt taż-żebbuġa jidher li huwa omoġenju. Madankollu fil-qiegħ tat-tank jistà jakkumula sediment, li huwa parti essenzjali taż-żejt, u ż-żejt fit-tanker ma jkunx omoġenju. Jekk mhux ċar jekk komodità hijiex omoġenja trid tittratta l-kunsinna bħala eteroġena.
Jekk komodità tikkonsisti minn iktar minn lott wieħed omoġenju trid tistabbilixxi d-daqs ta' kull lott u trid tieħu kampjuni rappreżentattivi tal-komodità totali.
Lott
eteroġenu huwa kunsinna fejn il-kompożizzjoni jew il-karatteristiċi fiżiċi tal-oġġetti jvarjaw fil-prodott kollu.
Eżempji jinkludu s-soluzzjonijiet b'partiċelli sospiżi, granuli ta' daqsijiet u kuluri differenti, u laned, mimlija bi prodott veġetali speċifiku, li jkollhom numri tal-produzzjoni differenti. F'dawn il-każijiet mhux suffiċjenti li tieħu kampjun minn post wieħed. Huwa essenzjali li tieħu kampjun li jkun
rappreżentattiv għal-lott kollu.
Trid tieħu kampjuni inkrementali minn postijiet differenti fil-kunsinna kollha. L-aħħar kampjun irid jinħoloq mill-aggregat tal-kampjuni inkrementali.
F'sitwazzjoni ideali tieħu kampjuni minn kull pakkett biex tiżgura li l-kampjun tiegħek kien rappreżentattiv tal-kunsinna kollha. Madankollu f'sitwazzjoni prattika dan mhux possibbli u jirriżulta f'teħid ta' porzjon mhux raġonevoli tal-kunsinna jew jispiċċa kompromess. Huwa neċessarju għalhekk li tapplika skala ta' eżami li tikseb l-iktar kampjun rappreżentattiv filwaqt li timminimizza l-effett fuq l-oġġetti.
Jeżistu ħafna skali differenti ta' eżami bbażati fuq metodoloġija ta' teħid statistiku tal-kampjuni u l-prattikalitajiet tal-kunsinni kummerċjali tat-teħid tal-kampjuni. L-iskop tagħhom huwa l-iżgurar li meta teżamina jew tieħu kampjun tal-oġġetti jingħażel għadd suffiċjenti biex tiżgura li r-riżultat huwa rappreżentattiv ta' kollox. L-iskali tal-eżami jistgħu jiġu applikati kemm għall-kunsinna sħiħa kif ukoll għas-sublottijiet u/jew pakketti interni.
Fil-korpi tal-kummerċ huma disponibbli skali estensivi tal-eżami u f'ċerti regolamenti tal-UE (eż.
ir-Regolament tal-Kummissjoni (KE) Nru 152/2009) fejn l-iskop huwa d-determinazzjoni tal-kwalità ta' prodott jew l-iżgurar li ma hemmx kontaminanti kimiċi jew bijoloġiċi. Dawn l-iskali ta' eżami normalment huma ħafna iżjed rigorużi minn dawk meħtieġa għad-determinazzjoni tal-istatus taxxabbli tal-oġġetti jew il-klassifikazzjoni. Minn dan jirriżulta li ma hemmx skala ta' eżami "korretta" definittiva. Hawn taħt hawn serje ta' eżempji u tkun trid tikkunsidra l-punti li ġejjin meta tiddetermina l-aħjar skala li għandha tintuża għal eżami partikolari:
- X'inhi l-massa netta totali tal-kunsinna?
- X'inhu l-valur totali tal-kunsinna?
- X'inhu l-għadd totali tal-pakketti jew tal-unitajiet fil-kunsinna?
- X'inhu d-daqs minimu tal-kampjun meħtieġ?
- Il-prodott huwa prodott manifatturat/proċessat li għandu l-probabbiltà li jkun konsistenti minn pakkett għall-ieħor?
- Jekk mhux prodott manifatturat hemm il-probabbiltà li jkun hemm varjazzjoni kbira bejn l-eżempji?
- X’inhu l-għan ta’ din l-analiżi?
L-iskop tiegħek fil-konsiderazzjoni ta' dawn il-mistoqsijiet hija li tiddeċiedi dwar kif l-aħjar tikseb kampjun rappreżentattiv. Meta tiddeċiedi fuq l-iskala tal-użu - ivverifika l-linji gwida nazzjonali tiegħek biex tara jekk hijiex rakkomandata skala speċifika mill-amministrazzjoni tiegħek għat-tip ta' oġġetti jew skop partikolari li għalih qed jittieħed kampjun tagħhom.
Id-dikjarant huwa intitolat li jkun preżenti meta l-merkanzija tiġi eżaminata u meta jittieħdu xi kampjuni, u l-kampjuni normalment għandhom jittieħdu fil-preżenza tad-dikjarant jew tar-rappreżentant tiegħu. L-uffiċjal tad-dwana jista’ jieħu kampjuni fin-nuqqas tad-dikjarant, tal-persuna ċċekkjata jew tar-rappreżentanti tagħhom preżenti jekk dawn jagħżlu li ma jattendux.
Fejn jaħsbu li jkun xieraq, l-awtoritajiet doganali jistgħu jeżiġu li d-dikjarant jew ir-rappreżentant tagħhom ikunu preżenti meta l-oġġetti jiġu eżaminati jew meta jittieħdu l-kampjuni sabiex dawn ikollhom l-għajnuna meħtieġa biex ikunu ffaċilitati tali eżami jew teħid tal-kampjuni (ara l-
Kodiċi Doganali tal-Unjoni, l-Artikolu 189).
Dawn għandhom jipprovdu għajnuna attiva lill-awtoritajiet doganali kif ikun meħtieġ sabiex jiffaċilitaw l-operazzjoni ta’ teħid tal-kampjuni, inkluż:
- l-informazzjoni dettaljata dwar in-natura tal-oġġetti li se jittieħed kampjun tagħhom;
- L-Iskedi ta’ Dejta dwar is-Sigurtà tal-Materjal (MSDS) jekk ikunu disponibbli;
- il-ħaddiema;
- it-tagħmir ta’ ħatt/tagħbija;
- l-għodod, eċċ.
Jekk id-dikjarant jirrifjuta li jattendi l-operazzjoni ta’ teħid tal-kampjuni jew li jaħtar persuni kapaċi li jipprovdu l-assistenza neċessarja, l-awtoritajiet doganali jridu jistabbilixxu limitu ta’ żmien sabiex jiġu ssodisfati r-rekwiżiti tagħhom.
Jekk ma jkunx hemm konformità ma' dan il-limitu ta’ żmien, tista’ tibda tieħu l-kampjun, spejjeż għad-dikjarant u taħt ir-responsabbiltà tad-dikjarant, billi tuża, fejn neċessarju, is-servizzi ta’ persuna kompetenti jew ta’ persuna oħra maħtura b'konformità mar-regoli applikabbli (ara l-
Kodiċi Doganali tal-Unjoni, l-Artikolu 189). F’dawn il-każijiet, l-operazzjoni ta’ teħid tal-kampjuni se tkun valida daqs li kieku twettqet fil-preżenza tad-dikjarant jew tal-persuna ċċekkjata.
Fejn l-operazzjoni ta’ teħid ta’ kampjuni tkun tinvolvi riskji ta’ sigurtà serji, jew jekk ikun meħtieġ l-użu ta’ teħid tal-kampjuni speċjali u/jew ta’ tagħmir protettiv, tista’ tqabbad persuni kkwalifikati oħrajn jew imħarrġa apposta, sabiex jieħdu l-kampjuni, taħt is-superviżjoni tiegħek (ara
Teħid tal-kampjuni ta’ oġġetti perikolużi).
Skont l-Artikolu 134 tal-Kodiċi Doganali tal-Unjoni “il-ħarsien ta’ saħħet u ħajjet il-bniedem, l-annimali jew il-pjanti, il-ħarsien tal-ambjent” huwa soġġett għall-kontroll doganali. F’xi Stati Membri dan il-ħarsien tal-konsumaturi u tal-ambjent u l-kontroll tas-sigurtà pubblika jitwettqu mid-Dwana u f’oħrajn isir minn awtoritajiet separati. F’dawn il-każijiet jista’ jkun hemm bżonn ta’ proċeduri aktar elaborati ta’ teħid ta’ kampjuni u fejn xieraq, għandek tiċċekkja l-gwida nazzjonali u l-leġiżlazzjoni Ewropea.
Għandek tiċċekkja bir-reqqa l-informazzjoni kollha disponibbli dwar l-oġġetti li se tispezzjona/tiċċekkja, inkluża d-dokumentazzjoni li takkumpanja l-oġġetti: eż. l-iskedi tad-dejta dwar is-sigurtà, iċ-ċertifikati fitosanitarji.
Jekk id-dokumenti ta’ akkumpanjament ikun fihom is-simboli u l-marki rikonoxxuti internazzjonalment li jindikaw il-livell ta’ periklu assoċjat mal-immaniġġjar tal-oġġetti, għandek tosserva dawk l-istruzzjonijiet. Huwa importanti wkoll li kwalunkwe persuna oħra li timmaniġġja l-oġġetti tkun konxja ta' dawn ir-riskji.
L-uffiċjali doganali kompetenti jridu jkunu konxji tat-tifsira ta’ dawn is-simboli u l-marki. Dawn is-simboli u l-marki jipprovdu dejta utli dwar l-miżuri tas-sigurtà li għandhom jittieħdu, u r-rekwiżiti tat-tagħmir personali protettiv, tal-ippakkjar, tat-trasport u tal-ħażna.
Il-marki huma kif ġej:
Dawn is-simboli u l-marki għandhom jitqiegħdu b’mod li jidhru sew fuq il-pakketti.
Kull meta d-dikjarant jew l-aġent ekonomiku ma jkunx jista’ jissottometti dejta valida u awtentika rigward in-natura tal-oġġetti, it-teħid tal-kampjuni għandu jsir b’attenzjoni kbira. F’dawn il-każijiet, għandek tittratta l-oġġetti li tagħhom tkun se tieħu kampjun bħala
perikolużi.
M’għandekx tieħu kampjun ta’ dawn l-oġġetti li ġejjin:
- sustanzi radjuattivi;
- sustanzi tossiċi ħafna;
- prodotti gassużi u gassijiet likwefatti;
- prodotti li jisplodu;
- materjal bijoloġiku li jista’ jkun perikoluż.
Il-lista’ ta’ oġġetti li l-uffiċjali tad-dwana m’għandhomx jieħdu kampjuni tagħhom tvarja skont l-Istat Membru u l-kompetenza tal-uffiċjal tad-dwana; inġenerali l-lista ta’ hawn fuq tkun korretta.
Il-kampjuni minn dan it-tip ta’ oġġetti jistgħu jittieħdu mill-awtoritajiet kompetenti tal-istat jew organizzazzjonijiet esterni u persuni mħarrġa u lliċenzjati biex jieħdu kampjuni tagħhom.
Għandek tiġbor dejta dwar il-post tal-oġġetti fil-faċilitajiet tal-ħażna jew fil-vetturi tat-trasport, dwar it-tip ta’ trasport, dwar il-kapaċità u l-volum tal-ħażna, il-faċilità tal-aċċess għall-oġġetti, il-perikli possibbli assoċjati mal-moviment tal-oġġetti, eċċ.
Meta tkun lestejt dan il-kompitu, għandu jkollok fehim ċar ta’:
- it-tagħmir neċessarju u l-ħaddiema li għandhom jintużaw waqt il-ħatt u ċ-ċaqliq tal-oġġetti;
- it-tipi ta’ għodod ta’ teħid tal-kampjuni li għandhom jintużaw;
- it-tipi u l-għadd ta’ kontenituri tal-kampjuni li għandhom jintużaw;
- it-tagħmir addizzjonali neċessarju u l-aċċessorji għall-operazzjonijiet ta’ tagħbija/ħatt, eċċ.;
- miżuri ta’ sigurtà addizzjonali u mezzi ta’ protezzjoni personali skont is-sitwazzjoni u n-natura tal-oġġetti.
Inti avżat biex ma tieħux kampjuni f’dawn is-sitwazzjonijiet, pero’ jekk huwa essenzjali li il-kampjuni jiġu mittieħda, huwa tajjeb li ssegwi dawn l-istruzzjonijiet:
- Meta l-elevazzjoni tal-kampjuni tkun tinvolvi riskji serji ta’ sigurata tal-operazzjoni.
Huwa tajjeb li f’dan il-każ, il-kampjuni jiġu elevati mid-dikjarant jew mir- rappreżentant tiegħu. Il-kampjun jista’ ukoll jiġi mittieħed taħt is- superviżjoni tad-Dwana, minn kuntrattur speċjalizzat (ara l-paragrafu dwar il-proċedura
għat-teħid ta’ kampjuni ta’ oġġetti perikolużi);
- Meta il-kwantitajiet huma zagħar ħafna jew huma ta’ valur ogħli ħafna;
Tista’ tikkonsulta mal-laboratorju rigward l-kwantità minima ta’ kampjun meħtieġ, jew inkella tara jekk huwiex possibli jekk it-tip ta’ analizi li tintuża ma tkunx distruttiva. Huwa tajjeb li tinforma lid-dikjarant fl-eventwalita’ li l-kampjun jista jiġi irritornat intatt;
- Meta it teħid tal-kampjun jista’ jtellef/inaqqas mill-isterilita tal-oġġetti jew inkella tikser xi kundizzjonijiet stabbiliti.
F’dan il-każ, l-oġġetti jistgħu jittieħdu fil-maħżen tal-importatur stess taħt is-superviżjoni tad-Dwana jew inkella f’xi post ieħor addattat fejn huwa aktar possibli li tieħu il-kampjuni.
Meta tieħu l-kampjuni, importanti li tqis il-proporzjon tal-kunsinna li tkun qed teżamina.
Pereżempju, fil-każ ta’ kunsinni relattivament żgħar jista’ jkun hemm bżonn li tieħu kampjuni iżgħar (soġġett għar-rekwiżiti minimi) biex tevita li tieħu proporzjon eċċessiv tal-kunsinna. Jekk ikollok xi dubju kkonsulta lil-laboratorju tiegħek.
Iċċekkja jekk il-merkanzija li minnha se jittieħed il-kampjun hijiex ġejja mill-istess lott ta’ produzzjoni. It-tikketti fuq il-pakkett jistgħu jindikaw jekk il-kunsinna fihiex lottijiet ta’ produzzjoni jew dati differenti, u jekk il-prodotti f’lottijiet differenti jvarjawx fil-kwalità. Jekk dan ikun il-każ, iridu jittieħdu kampjuni separati mil-lottijiet differenti. L-integrità tal-pakketti u d-data ta’ skadenza jridu jiġu dejjem eżaminati. Tiħux kampjuni ta’ prodotti li jkunu skadew jew li jkunu waslu biex jiskadu.
Il-pakketti għall-bejgħ bl-imnut li jittieħdu bħala kampjuni la għandhom jinfetħu u lanqas il-kontenut tagħhom ma għandu jitqie għed f’kontenituri għal kampjuni oħrajn. Dawn il-kampjuni għandhom ikunu tikkettati direttament bħala kampjuni finali. Il-kampjuni jiġu ppakkjati u ssiġillati skont ir-rekwiżiti tal-ippakkjar. Għandha tingħata attenzjoni biex ma titħassarx jew titgħatta l-informazzjoni fuq il-pakkett oriġinali.
Ara:
L-immaniġġjar tal-kampjuni - L-ippakkjar;
sistema ta’ tqassim tal-kampjuni.
Għandek:
- Agħżel l-għodod għat-teħid tal-kampjuni u l-kontenituri tal-kampjuni adattati għat-tip ta’ oġġetti li minnhom ikunu sejrin jittieħdu l-kampjuni.
- Eżamina l-integrità u l-kundizzjoni ta’ funzjonament tal-għodod ta’ teħid tal-kampjuni li jkunu se jintużaw. Ma għandekx tuża għodod ta’ teħid tal-kampjuni difettużi jew li ma jaħdmux tajjeb jew strumenti b’partijiet neqsin, minħabba li dan jista’ jkun perikoluż jew jikkomprometti l-kampjuni li jittieħdu.
- Iċċekkja li l-għodod tat-teħid tal-kampjuni jkunu nodfa u xotti. Jekk ikun meħtieġ, għandu jiġi pprovdut materjal xieraq tat-tindif (deterġenti, solventi organiċi, eċċ.) u ta’ tnixxif għat-tindif tal-għodod qabel u wara t-teħid tal-kampjuni.
- Kun żgur li jkollok biżżejjed kontenituri u għotjin adattati għall-kampjuni għall-operazzjoni ta’ teħid tal-kampjuni. Huwa rakkomandat li żżid riserva li tikkorrispondi għal madwar 10 % tal-għadd li normalment tkun teħtieġ. Il-kontenituri għandhom ikunu wkoll nodfa u xotti u li jkollhom it-tappijiet jew l-għotjien u konsumabbli oħrajn meħtieġa.
- Il-mezzi neċessarji biex timsaħ u tiġbor il-likwidi li jaqgħu għandhom ikunu pprovduti, inkluż pereżempju, assorbent xieraq f’każ li jaqa’ xi żejt.
Jekk tiddeċiedi li ma tistax twettaq operazzjoni ta' teħid tal-kampjuni b’mod sodisfaċenti minħabba n-nuqqas ta’ tagħmir xieraq jew ċirkostanzi oħrajn, tista’ tirrikjedi lid-dikjarant sabiex jieħu kampjun hu taħt is-superviżjoni tiegħek.
Dan japplika wkoll f’każijiet fejn jittieħdu kampjuni ta’ oġġetti perikolużi minn espert tat-teħid tal-kampjuni ta’ oġġetti perikolużi (ara l-proċedura għat-teħid tal-kampjuni ta’
oġġetti perikolużi).
L-evidenza fotografika tista’ tkun partikolarment utli jekk ikun hemm ħafna informazzjoni fuq il-pakketti jew jekk mad-daqqa t’għajn tinnota xi rregolarità.
Fotokopji
Fl-aktar livell bażiku tagħha dan jista’ jfisser sempliċement li pereżempju taqbad pakkett u tieħu fotokopja tiegħu fl-uffiċċju. F’dan il-każ għandek tinnumera l-paġni tal-fotokopji tiegħek u tirreferi għalihom bħala "annessi" tar-rapport tiegħek. Dan jista’ jkun partikolarment utli jekk ma tkunx tista’ tidentifika l-lingwi fuq il-pakketti għall-bejgħ bl-imnut.
Ritratti Diġitali
Ir-ritratti diġitali spiss jipprovdu aktar dettall u jistgħu jkunu utli sabiex tispjega l-mod kif kienu ppostjati jew ippakkjati l-oġġetti. Dawn tista’ tehmiżhom mar-rapport tiegħek.
Innota, madankollu, li dment li ma jkunx hemm traċċi ċari ta’ verifika, dawn jistgħu ma jiġux aċċettati bħala evidenza f’kawża fil-qorti. Irreferi għal-linji gwida nazzjonali tiegħek dwar l-evidenza fotografika aċċettabbli.