Komisja Europejska > Strona główna > Bazy danych > SAMANCTA

Nawigacja


SAMANCTA >

Inne języki >  
SAM-002

Odpady
Pobór próbek

Odpady
Definicja

(lista kodów HS objętych niniejszą kartą)		 Do celów niniejszej karty termin „odpady” oznacza każdą substancję lub każdy przedmiot przeznaczone wyłącznie do odzysku lub unieszkodliwienia.

Niniejsza karta opisuje pobieranie próbek odpadów tylko metodą wskaźnikową. Pobieranie próbek odpadów i ich analiza mogą dostarczyć dowodów dotyczących jedynie konsystencji odpadów, natomiast nie dostarczają dowodów na to, że próbkowany materiał jest uznawany za odpad. W celu potwierdzenia zaklasyfikowania go jako odpadu należy przeprowadzić dodatkowe kontrole lub badania administracyjne dotyczące okoliczności związanych ze statusem odpadu. Do celów ochrony środowiska konieczna jest bardziej szczegółowa procedura pobierania próbek. W takim przypadku należy odwołać się do odpowiednich procedur pobierania próbek środowiskowych.

Istnieją różne rodzaje odpadów. Można je podzielić na następujące kategorie:
  • odpady niebędące odpadami niebezpiecznymi;
  • odpady niebezpieczne;
  • odpady komunalne (z gospodarstw domowych).

Do celów niniejszej karty można wyróżnić następujące odpady:
  • odpady płynne;
  • odpady stałe;
  • osady;
  • artykuły uszkodzone i zepsute i inne artykuły niezdatne do użytku.

Próbki niektórych typów odpadów należy pobierać przy użyciu odpowiednich procedur:

Odpady
Zalecana minimalna wielkość każdej pobieranej próbki

 W zależności od typu odpadu. Generalnie wystarczająca jest próbka o wielkości 0,5 kg.
Mające zastosowanie normy (normy ISO oraz normy UE) oraz właściwe prawodawstwo
  • Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy
  • Rozporządzenie (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przemieszczania odpadów
  • Rozporządzenie Komisji (WE) nr 669/2008 uzupełniające załącznik IC do rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przemieszczania odpadów
  • EN 14899 Charakteryzowanie odpadów - Pobieranie próbek materiałów - Struktura przygotowania i zastosowania planu pobierania próbek
  • CEN/TR 15310 Charakteryzowanie odpadów - Pobieranie próbek materiałów
Należy także zapoznać się z treścią odpowiednich przepisów i wytycznych krajowych w zakresie pobierania próbek.


Wymagany sprzęt
Zalecane narzędzie do pobierania próbek w zależności od stosowanej metody Do pobierania próbek może być potrzebny różnego rodzaju sprzęt, w tym specjalistyczne narzędzia, w przypadku których wymagane jest wcześniejsze przeszkolenie użytkowników. W celu uzyskania dalszych informacji należy zapoznać się z planami pobierania próbek.
  • Próbki cieczy alkaicznych należy pobierać za pomocą narzędzi wykonanych ze szkła, tworzyw sztucznych lub metali.
  • Próbki cieczy kwaśnych należy pobierać za pomocą narzędzi wykonanych ze szkła lub tworzyw sztucznych.
  • Próbki ciekłych rozpuszczalników organicznych należy pobierać za pomocą narzędzi wykonanych ze szkła lub metali.
  • Próbki substancji stałych lub osadów należy pobierać za pomocą narzędzi wykonanych z tworzyw sztucznych lub metali.
  • Wyposażenie do dzielenia próbek (D01-01)
W celu uzyskania dalszych informacji zob. rozdział Narzędzia do poboru próbek.

UWAGA: Jeśli istnieje ryzyko zanieczyszczenia krzyżowego, w przypadku każdego próbkowanego produktu konieczne jest stosowanie oddzielnych lub jednorazowych narzędzi i sprzętu.

Pojemniki, z jakich należy korzystać przy pobieraniu próbek
  • Torby z tworzywa sztucznego, o różnych rozmiarach, z nadrukowaną wcześniej etykietą lub bez takiej etykiety (P00)
  • Butelki z tworzyw sztucznych, o różnych rozmiarach (P02, P03, P04)
  • Szklane słoje (G01)
  • Pojemniki metalowe (M01)
W celu uzyskania dalszych informacji zob. rozdział Pojemniki na próbki.

Środki bezpieczeństwa i ocena ryzyka UWAGA: W przypadku niektórych towarów nie należy nigdy pobierać próbek albo próbki takie powinny pobierać wyłącznie osoby specjalnie do tego przeszkolone. Oznacza to np. zakaz pobierania próbek odpadów promieniotwórczych. W przypadku wątpliwości należy zmierzyć promieniotwórczość lub skonsultować się z ekspertem. (Odpady (materiały) promieniotwórcze nie są objęte rozporządzeniem w sprawie odpadów. Z tego względu metody pobierania próbek odpadów nie mogą obejmować pobierania próbek odpadów promieniotwórczych).

W celu uzyskania dalszych informacji zob. rozdziały Pobieranie próbek towarów niebezpiecznych oraz Bezpieczeństwo i higiena pracy.
  • Należy zapoznać się z treścią odpowiednich przepisów i wytycznych krajowych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
  • Należy zawsze rozważyć, czy pobranie próbek towarów jest bezwzględnie konieczne. Czy przesyłkę można sprawdzić przy pomocy innych środków?
  • Niektóre odpady, których skład nie wydaje się być niebezpieczny, mogą okazać się niebezpieczne. Na przykład odpady aluminium, magnezu lub cynku mające postać drobnego proszku mogą w kontakcie z wodą uwalniać łatwopalne gazy. Przy pracy z odpadami tego rodzaju należy stosować wymagane środki ostrożności.
  • Odpady mogą zawierać niebezpieczne produkty chemiczne (np. w lodówkach), mogą mieć ostre krawędzie i inne elementy, które mogą stanowić zagrożenie. Przy pobieraniu próbek takich artykułów należy stosować wymagane środki ostrożności.

Symbole określające rodzaj zagrożenia:
  • Należy zawsze sprawdzać ewentualne symbole określające rodzaj zagrożenia i ustalać charakter ryzyka. Wskazana jest ostrożność w przypadku starych symboli, które znajdują się na ponownie wykorzystywanych pojemnikach i mogą nie odpowiadać ich aktualnej zawartości.

Karty charakterystyki substancji (SDS):
  • Należy zawsze sprawdzać informacje na temat szczególnych zagrożeń i ryzyk związanych z daną przesyłką, które znajdują się w karcie charakterystyki substancji towarzyszącej towarom. W większości przypadków dla przesyłek z odpadami SDS nie będą jednak dostępne.

Zwroty H i P:
  • Należy ściśle stosować się do zwrotów H i P wskazanych na SDS.
  • Ich celem jest ochrona osoby pobierającej próbki i jej współpracowników.
  • Określają one metody ograniczające możliwość wystąpienia poszczególnych zagrożeń lub kombinacji zagrożeń.
Uwaga: Oznakowanie odpadów może być nierzetelne albo niezgodne z zawartością pojemników.

Środki ochrony indywidualnej:
Do pobierania próbek mogą być potrzebne różnego rodzaju środki ochrony indywidualnej, w tym specjalistyczny sprzęt, w przypadku którego wymagane jest wcześniejsze przeszkolenie użytkowników, np.
  • Rękawice ochronne/jednorazowe;
  • Odzież ochronna;
  • Środki ochrony układu oddechowego: w razie konieczności wyposażone w odpowiedni filtr oparów organicznych.
  • Należy zawsze pamiętać o umyciu rąk przed przystąpieniem do podejmowania czynności związanych z jakimikolwiek produktami i po zakończeniu takich czynności!
  • W trakcie pobierania próbek należy unikać sytuacji, które mogą doprowadzić do zakażenia próbki czynnikami mikrobiologicznymi lub czynnikami innego rodzaju.
  • Niektóre odpady mogą w dalszym ciągu zawierać żywe mikroorganizmy. Przy pracy z odpadami może dojść do wytworzenia aerozoli, które mogą zostać następnie wciągnięte do układu oddechowego. W razie konieczności należy założyć maskę.


Plan pobierania próbek
Rodzaj przesyłki Procedura
Należy określić cel pobierania próbek W celu zapoznania się z informacjami na temat pobierania próbek odpadów niebezpiecznych i odpadów o nieznanym składzie zob. rozdział Pobieranie próbek towarów niebezpiecznych oraz oddzielne karty Chemikalia, substancje stałe, Chemikalia, ciecze oraz Ciekłe produkty naftowe, w zależności od rodzajów odpadów.

Próbka zbiorcza składa się z odpowiedniej liczby próbek pierwotnych. Po ustaleniu, że przesyłka jest jednorodna, zazwyczaj przyjmuje się, że jedna próbka pierwotna jest reprezentatywna dla wszystkich towarów objętych tym samym zgłoszeniem celnym. W przypadku gdy nie jest możliwe reprezentatywne pobieranie próbek ze względu na niejednorodny charakter przesyłki stosuje się próbkowanie osądowe. W celu wyjaśnienia procedury pobierania próbek należy zawsze dołączyć fotografie.

Odpady płynne w pionowych zbiornikach naziemnych, poziomych zbiornikach naziemnych, zbiornikach instalowanych na statkach, wagonach cysternach lub pojazdach-cysternach Uwaga: Beczki zawierające odpady płynne mogą być pod ciśnieniem. Wybrzuszonej beczki nie należy przemieszczać ani pobierać z niej próbek do czasu, aż jej ciśnienie wewnętrzne zostanie bezpiecznie wyrównane z ciśnieniem atmosferycznym. Środki ostrożności mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy należy mieć na uwadze także podczas otwierania większych pojemników i pobierania z nich próbek.

Większość dużych zbiorników ma zawory przy dnie i włazy w szczytowej części. Najlepiej jest pobierać próbki ze szczytu zbiornika. Pobieranie próbek z dna nie pozwala na uzyskanie próbek każdej warstwy. Przed otwarciem włazu należy sprawdzić manometr zbiornika. W razie potrzeby należy otwierać powoli zawór spustowy, aby wyrównać ciśnienie w zbiorniku z ciśnieniem atmosferycznym. W przypadku braku zaworu spustowego, należy powoli luzować śruby pokrywy włazu, aby zmniejszyć ciśnienie w zbiorniku. Należy zaprzestać tej czynności, jeśli ciśnienie jest zbyt wysokie albo jeśli nastąpi uwolnienie ciśnienia.

Po ustabilizowaniu się ciśnienia w zbiorniku można zacząć pobierać próbki. Jeśli skład zbiornika rozwarstwiła się, należy pobrać próbki z każdej warstwy. Próbki należy pobrać co najmniej z góry, środka i dołu zbiornika. W przypadku gdy zbiornik ma oddzielne przedziały konieczne jest pobranie próbek osobno z każdego przedziału, na wymaganych, różnych głębokościach.

Należy pobrać co najmniej jedną próbkę zbiorczą metodą doboru losowego lub systematycznego z różnych części przesyłki, w co najmniej trzech standardowych punktach (jedną w środkowej, jedną w górnej i jedną w dolnej części przesyłki) lub w regularnych odstępach czasu w trakcie rozładunku. W przypadku przesyłek zawierających odpady o zmiennym składzie może być konieczne pobranie większej liczby próbek pierwotnych.

Nie wolno przepełniać pojemnika na próbki - należy pamiętać o pozostawieniu co najmniej 10 % jego pojemności pustej w celu zapewnienia rezerwy na potrzeby rozszerzania cieplnego.

Odpady stałe i osady przewożone luzem w wagonach kolejowych, luzem, w zbiornikach lub kontenerach W przypadku gdy produkt jest przewożony luzem, ładunek należy traktować jako jednolitą całość – w takiej sytuacji próbki należy pobrać ze wszystkich części ładunku.

Próbki można pobierać z powierzchni lub na pewnej głębokości. Pobierając próbkę z powierzchni w odpowiednim miejscu, usuwa się zanieczyszczenia powierzchniowe. Odpowiednia ilość odpadów jest pobierana z głębokości około 20 cm za pomocą szufelki do pobierania próbek lub czerpaka. W przypadku próbek pobieranych z głębokości w miejscu próbkowania należy wykopać łopatą dziurę do zamierzonej głębokości pobierania próbek. Następnie pobierana jest próbka za pomocą szufelki do pobierania próbek.

Co najmniej jedna próbka pierwotna, wybrana metodą doboru losowego z różnych części przesyłki, w co najmniej pięciu standardowych punktach (jedna próbka pobrana ze środkowej części przesyłki oraz cztery próbki pobrane w połowie odległości między środkową częścią przesyłki a jej wierzchołkami na różnej wysokości) lub w regularnych odstępach czasu w trakcie rozładunku. W przypadku przesyłek zawierających odpady o bardzo niejednorodnym składzie dopuszcza się możliwość stworzenia większej liczby próbek pierwotnych.

Odpady płynne lub stałe w małych opakowaniach, beczkach, baryłkach, skrzyniach, puszkach, torbach i butelkach

 Należy pobrać kilka próbek pierwotnych metodą doboru losowego z różnych części przesyłki.

Przemieszczane odpady płynne lub stałe Jedna próbka zbiorcza składająca się z próbek pierwotnych pobranych na całej średnicy strumienia, przy czym odstępy czasu pomiędzy pobraniami należy ustalić w oparciu o prędkość przepływu.

Odpady zmieszane, odpady wielkogabarytowe, inne odpady

 Sytuacja dotycząca pobierania próbek całej przesyłki i próbki są dokumentowane za pomocą dowodów fotograficznych i wideo; z reguły nie pobiera się próbek. Jeśli próbki są pobierane, zazwyczaj stosuje się próbkowanie osądowe.


Obchodzenie się z próbkami
Uwagi ogólne
  • Materiał, z którego ma zostać pobrana próbka, może być jednorodny lub niejednorodny. Materiały jednorodne powstałe w znanych okolicznościach (np. odpady technologiczne) mogą nie wymagać pobierania wielu próbek. Materiały niejednorodne i nieznane wymagają pobierania większej liczby próbek.
  • W przypadku gdy produkt jest przewożony luzem, ładunek należy traktować jako jednolitą całość - w takiej sytuacji próbki należy pobrać ze wszystkich części ładunku.
  • Jeżeli zmienność składu odpadów jest tak samo ważna jak wartości średnie, korzystniejszym rozwiązaniem może być odstąpienie od mieszania próbek pierwotnych. W formularzu pobierania próbek należy umieścić wyjaśnienie dotyczące dodatkowych próbek.
  • Reprezentatywne pobieranie próbek: próbka powinna być reprezentatywna dla całej przesyłki. Każdą próbkę pierwotną pobiera się z przesyłki metodą doboru losowego w taki sposób, aby w odniesieniu do wszystkich próbek pierwotnych istniało takie samo prawdopodobieństwo, że zostaną pobrane. Zaleca się, aby minimalna wielkość każdej próbki pierwotnej wynosiła 1 kg. Aby uzyskać próbkę zbiorczą, należy dokładnie wymieszać próbki pierwotne. Należy upewnić się, że proces pobierania próbek nie wywarł wpływu na produkt, którego próbki pobrano. Jeżeli produkt nie jest jednorodny, należy odnotować ten fakt w formularzu pobrania próbek.
  • Próbkowanie osądowe (znane również jako próbkowanie ad hoc): próbki pobiera się w ten sposób w przypadku, gdy nie jest możliwe reprezentatywne pobieranie próbek ze względu na niejednorodny charakter próbkowanej przesyłki (zob. również definicję w EN 14889). W celu wyjaśnienia procedury pobierania próbek należy zawsze dołączyć fotografie.
  • Podział próbki: wielkość próbki zbiorczej może przekraczać 100 kg. Dlatego też w celu uzyskania próbek końcowych należy ją zmniejszyć. W celu uzyskania dalszych informacji zob. rozdział Procedury pobierania próbek oraz System podziału próbek.
  • Pakowanie próbek: Próbki należy pakować bezpiecznie, stosując odpowiednie środki służące ochronie przed uszkodzeniami (uszkodzenia mechaniczne, poważne zmiany poziomu wilgotności, temperatury itp.). Pojemniki powinny być całkowicie wypełnione, ale w przypadku ryzyka rozszerzania się zawartości lub powstania gazów fermentacyjnych należy pozostawić ok. 10 % wolnej przestrzeni w górnej części pojemnika.
Formularz pobrania próbek
  • Należy wypełnić formularz pobierania próbek. Jedną kopię formularza należy dołączyć do próbek, natomiast drugą należy zachować do celów archiwizacyjnych. Należy dołączyć fotografie sytuacji dotyczącej pobierania próbek (przesyłki).
Transport
  • Należy zorganizować odpowiedni transport do laboratorium urzędu celnego z uwzględnieniem przepisów w zakresie transportu danego rodzaju odpadów. Do każdej z próbek należy dołączyć kopię karty SDS, jeżeli towarzyszyła ona przesyłce.
Przechowywanie
  • Należy zadbać o odpowiednie miejsce przechowywania, uwzględniając przepisy dotyczące opakowania, oznakowania i przechowywania danego rodzaju odpadów.

Odpady (rozwiń wykaz)
Numer HS Opis


Zmiany
Wersja Data Zmiany
1.0 31.01.2017 Wersja pierwsza
1.0.1 30.03.2019 Update - text correction
1.1 15.07.2020 Update - MSDS -> SDS, link to "Chemicals, liquid"
1.2 15.07.2021 Update - text revision